Dekontaminacja ludności i sprzętu
Zwrot „dekontaminacja” wywodzi się od łacińskiego słowa „contaminatio”, co oznacza splamienie, skażenie, a z przedrostkiem „de” — odplamianie, odkażanie. Na podstawie prezentacji, którą poprowadził st.kpt.lek.med. Jacek Nitecki z Wojewódzkiego Ośrodka Szkolenia Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie powstało niniejsze opracowanie na temat odkażania ludzi i sprzętu.
Spis treści
Dekontaminacja ludzi
Dekontaminację prowadzi się przy pomocy trzech głównych sposobów. Poprzez:
- sorbcję (użycie czynnika wiążącego substancję niebezpieczną ułatwiające jej usunięcie z powierzchni, zebranie do pojemników i przekazanie do neutralizacji),
- chemiczną neutralizację (reakcja zasady i kwasu, w wyniku której powstaje obojętna sól i woda; stosuje się m.in. podchloryn sodowy NaOCI, węglan sodowy Na2CO3, wodorotlenek sodu NaOH, tlenek wapnia CaO i detergenty),
- rozcieńczanie (zmniejszenie stężenia substancji poprzez jej rozproszenie w rozcieńczalniku).
Ma na celu usunięcie czynnika szkodliwego ze skóry i odzieży poszkodowanego, przy jednoczesnym ograniczeniu rozprzestrzenienia się skażenia i ochronie personelu medycznego przed wtórnym skażeniem. Jej celem pośrednim jest stworzenie komfortu psychicznego poszkodowanym przez wywołanie poczucia zmniejszenia zagrożenia.
Podstawową zasadą jest rozpoczęcie dekontaminowania poszkodowanych tak szybko jak to jest możliwe. Pierwszym etapem jest zawsze rozbieranie skażonych osób.
Kierunki, grupy i kolory
Odkażanie przeprowadza się w pozycji leżącej (dekontaminacja pionowa) u osób nieprzytomnych (grupa czerwona) lub niepotrafiących samodzielnie chodzić (grupa żółta) albo w pozycji pionowej, w przypadku osób samodzielnie poruszających się (grupa zielona).
Do grupy czerwonej zalicza się poszkodowanych nieprzytomnych, którzy oddychają po udrożnieniu dróg oddechowych z częstotliwością większą niż trzydzieści oddechów na minutę i charakteryzuje ich nawrót kapilarny powyżej 2 sekund, wyraźne objawy zatrucia oraz zanieczyszczenie skóry skażoną cieczą. Do grupy tej zalicza się również poszkodowanych przytomnych, z którymi w wyniku szoku nie ma kontaktu.
Grupa żółta to poszkodowani, którzy spełniają proste polecenia, oddychają samodzielnie z częstotliwością mniejszą niż trzydzieści oddechów na minutę i charakteryzuje ich nawrót kapilarny poniżej 2 sekund oraz posiadają urazy mogące być leczone później i słabe objawy zatrucia.
Do grupy zielonej (tylko dekontaminacja pionowa) zalicza się osoby w pełni kontaktowe i poruszające się o własnych siłach. Wśród tych osób przeprowadza się odkażanie w następującej kolejności priorytetowej:
- osoby będące najbliżej źródła emisji,
- osoby narażone na pary i aerozole,
- osoby w zanieczyszczonej odzieży,
- osoby, u których występuje uczucie duszności,
- osoby z urazami.
Woda
Najlepszym środkiem do dekontaminacji (szczególnie masowej) jest woda, która rozcieńcza lub całkowicie usuwa szkodliwy czynnik.
Innym z często stosowanych środków jest woda ze wspomnianym podchlorynem sodowym (roztwór 0,5%), która bardzo szybko doprowadza do hydrolizy i zobojętnienia większości substancji chemicznych. Jednak użycie tego środka wymaga utrzymania stałego stężenia roztworu, co jest trudne w warunkach polowych, oraz ma ograniczone działanie — środka tego nie można stosować na spojówki i otwarte rany.
Dekontaminację z użyciem wody czystej lub z dodatkiem środków chemicznych prowadzi się przy pomocy bramek wodnych takich, jak pokazana poniżej:
Zaletą użycie wody zimnej do odkażania jest jej dostępność oraz fakt, że jej zastosowanie prowadzi do obkurczenia naczyń krwionośnych skóry i przez to zmniejszenia wchłaniania środka chemicznego. Ale jednocześnie grozi ona hipotermią lub wstrząsem termicznym.
Przy prowadzeniu odkażania w warunkach polowych często stosuje się specjalistyczne namioty dekontaminacyjne:
Dekontaminację ludzi i zwierząt przeprowadza się przy użyciu dużej ilości wody pod niskim ciśnieniem.
Obszar dekontaminacji
Działania mające na celu odkażenie ludzi i sprzętu prowadzi się na obszarze podzielonym na następujące strefy:
- strefa skażenia chemicznego — strefa, w której przebywają ludzie poszkodowani, a praca ratowników odbywa się w pełnej ochronie chemicznej,
- strefa ewakuacji — strefa otaczająca bezpośredni obszar zagrożenia, z której wynosi się poszkodowanych; kolejność ewakuacji — od obwodu strefy do źródła skażenia,
- strefa przygotowania — obszar, w którym następuje przygotowanie poszkodowanych do dekontaminacji (zdejmowanie skażonej odzieży, zabezpieczanie dokumentów i przedmiotów wartościowych, oznakowanie); praca ratowników w obniżonym stopniu ochrony (aparaty, rękawice, buty gumowe),
- strefa dekontaminacji — strefa, w której następuje właściwe mycie i odkażanie poszkodowanych; proces nie powinien trwać dłużej niż trzy minuty w przypadku każdego poszkodowanego; mycie następuje od głowy do stóp,
- strefa opieki medycznej — obszar pracy służb medycznych (zerowy stopień ochrony), w którym ma miejsce segregacja poszkodowanych, stabilizacja funkcji życiowych, tlenoterapia, zapewnienie komfortu termicznego, przygotowanie do transportu i właściwy transport poszkodowanych.
Dekontaminacja sprzętu
Proces ten dzieli się na dekontaminację wstępną (przeprowadzaną na miejscu akcji) oraz dekontaminację właściwą, która ma miejsce po akcji, w jednostce. Dekontaminację sprzętu przeprowadza się przy użyciu małej ilości wody pod wysokim ciśnieniem.
Zostaw komentarz