W okresie późnego średniowiecza, Kościół polski podążał za przemianami i prądami rewolucyjnymi zachodniego Kościoła chrześcijańskiego z zauważalnym opóźnieniem, a czasami nawet oporem.
Do skrystalizowania takiej organizacji i formuły kościoła, jaką znamy z kart historii i wielu powieści z tego okresu doszło po szybkim rozwoju polskiego Kościoła w XIII wieku, głównie w okresie wieku czternastego i piętnastego.
Wiek XIII n.e. to wiek wielkich reform w zachodnim kościele katolickim (szczegóły — patrz: Papiestwo u szczytu potęgi). Zdecydowana większość tych zmian miała na celu podporządkowanie całego chrześcijaństwa obrządku zachodniego, dotąd rozproszonego pod jurysdykcją licznych biskupów, arcybiskupów i kardynałów, scentralizowanej i zarazem absolutnej władzy papieża.
To oni stali się kluczem i osią trzynastowiecznych reform. Zaś jeden z trzech wielkich papieży XIII wieku, Innocenty III, poświęcił znaczną część swego pontyfikatu na przywrócenie dla Kościoła wcześniej objętych klątwą tzw. zakonów ubogich. Wyklętych za głoszenie idei zgodnych z naukami Chrystusa (ubóstwo, pokora) oraz za krytykę życia dostojników kościelnych opływających w dostatki i zbytek. Dzięki tym krokom, w XIII wieku wyłoniły się dwa duże zakony żebracze — franciszkanie i dominikanie.
Nie każdy wie, że w strukturach PZPR, na szczeblu miejskim, wojewódzkim i centralnym istniały dwie zupełnie niezależne funkcje „sekretarza” oraz „pierwszego sekretarza”.
Pierwsza z nich była znacznie niższą. Druga oznaczała de facto pełnię władzy na danym szczeblu i stanowiła odpowiednik czegoś, co dziś nazwalibyśmy stanowiskiem przewodniczącego, prezesa itp.